Malalas 10.51 1–54 = 58–16 (Thurn)
τατος Ἀπολλώνιος ὁ Τυανεύς· καὶ ἤκμαζεν περιπολεύων καὶ πανταχοῦ
ἐξελθὼν κατέλαβε τὸ Βυζάντιον· καὶ εἰσελθὼν εἰς Βυζούπολιν, τὴν νῦν
σματα παρακληθεὶς ὑπὸ τῶν Βυζαντίων, τὸ τῶν πελαργῶν καὶ τὸ τοῦ
Λύκου ποταμοῦ τοῦ κατὰ μέσου τῆς πόλεως παρερχομένου καὶ τὸ τῆς
χελώνης καὶ τὸ τῶν ἵππων καὶ ἄλλα τινὰ θαυμαστά· καὶ λοιπὸν ἀπὸ
τοῦ Βυζαντίου ἐξελθὼν ἐποίει εἰς τὰς ἄλλας πόλεις ὁ αὐτὸς Ἀπολλώνιος
10 (67)
τελέσματα. καὶ ἦλθεν ἐπὶ τὴν Συρίαν ἀπὸ Τυάνων, καὶ εἰσῆλθεν ἐν Ἀντι-
οχείᾳ τῇ μεγάλῃ· καὶ ᾔτησαν αὐτὸν οἱ Ἀντιοχεῖς κτήτορες ποιῆσαι κἀκεῖ
τελέσματα, περὶ ὧν ἐδέοντο. καὶ ἐποίησεν εἰς τὸν βορρᾶν ἄνεμον, θήσας
τὸ αὐτὸ τέλεσμα κατὰ τὴν ἀνατολικὴν πόρταν. ὁμοίως δὲ ἐποίησε τέ-
15 (72)
αὐτοὺς πλησιάζειν τῇ χώρᾳ· καὶ ἔθηκε τὸ αὐτὸ τέλεσμα ἐν μέσῳ τῆς
πόλεως, ποιήσας χαλκοῦν σκορπίον καὶ χώσας αὐτόν, πήξας ἐπάνω
κίονα μικρόν. καὶ ἐγένοντο ἀφανεῖς οἱ σκορπίοι ἐκ τῆς ἐνορίας Ἀντιοχείας
πάσης. ἐποίησεν δὲ καὶ ἄλλα πολλὰ ἐκεῖ. ᾔτησαν δὲ αὐτὸν οἱ πολῖται
ἵνα ποιήσῃ τέλεσμα πρὸς τοὺς κώνωπας, εἰς τὸ μὴ ἔχειν κώνωπας τὴν
20 (77)
αὐτὴν πόλιν Ἀντιόχειαν. καὶ ἐποίησεν, κελεύσας αὐτοῖς, ἵνα τῇ ἑβδόμῃ
τοῦ δαισίου τοῦ καὶ ἰουνίου μηνὸς ἐπιτελῆται ἐν αὐτῇ Ἀντιοχείᾳ τῆς
Συρίας τὸ ἱππικὸν τὸ ἀπὸ Γράστης τοῦ αὐτοῦ δαισίου μηνός· ἀλλὰ τῇ
νεομηνίᾳ τοῦ δαισίου μηνὸς θήσας τὸ τέλεσμα, τῇ ἑβδόμῃ τοῦ αὐτοῦ
μηνὸς ἐπιτρέψας ἵνα πάντες ἐν τῇ αὐτῇ ἡμέρᾳ τοῦ ἱπποδρομίου τῆς
25 (82)
Γράστης βαστάζουσιν ἐπάνω καλάμων ὁλόσφυρον στηθάριν μολιβοῦν,
νον ἀπὸ δέρματος ῥουσίου ἐντεῦθεν, κἀκεῖθεν δὲ παραμῆριν ἀπὸ καλα-
μίου κρεμάμενον ὡσαύτως, λινῷ ῥάμματι δεδεμένα, εἰρηκὼς αὐτοῖς κρά-
ζειν εἰσελαύνοντας καὶ λέγειν· ῾ἀκώνωπα τῇ πόλει,᾽ καὶ μετὰ τὸ ἀπολῦ-
30 (87)
σαι τὸ ἱπποδρόμιον ἕκαστον ἀποτίθεσθαι αὐτὸ εἰς τὸν ἴδιον οἶκον. καὶ
οὐκέτι ἐφάνη ἐν Ἀντιοχείᾳ τῇ μεγάλῃ κώνωψ.
Ἐν τῷ δὲ περιέρχεσθαι τὸν αὐτὸν Ἀπολλώνιον τὸν Τυανέα καὶ
ἱστορεῖν τὴν αὐτὴν Ἀντιόχειαν μετὰ τῶν κτητόρων τῆς πόλεως τὴν
τοποθεσίαν, εἶδεν ἐν μέσῳ τῆς αὐτῆς πόλεως κίονα ἑστῶτα πορφυροῦν
35 (92)
καὶ μὴ ἔχοντα ἐπάνω τί ποτε, ἀλλὰ καὶ αὐτὸν τὸν κίονα ὑπὸ τυφωνικοῦ
πυρὸς φλογισθέντα. καὶ ἐπερωτήσας περὶ αὐτοῦ, τί ἐστι τοῦτο, ἔμαθε
παρ᾽ αὐτῶν, ὅτι μετὰ τὸ πάθος τῆς πόλεως τὸ ἐπὶ Γαΐου Καίσαρος Δεβ-
μένην τὴν πόλιν ὑπὸ σεισμοῦ μὴ πίπτειν, στήσας τὸν κίονα καὶ ὑπεράνω
40 (2)
αὐτοῦ στηθάριν μαρμάρινον καὶ ἐν τῷ στήθει αὐτοῦ ἔγραφεν· ῾ἄσειστα,
ἄπτωτα.᾽ καὶ τυφωνικοῦ πυρὸς ὑπὸ τῆς ἀστραπῆς γενομένου καυθὲν τὸ
ἐπάνω τοῦ κίονος στηθάριν ἔπεσεν, ῾καὶ δεδοίκαμεν μὴ πάλιν πάθῃ ἡ
πόλις ἡμῶν. ἀλλὰ παρακλήθητι καὶ ποίησον σὺ αὐτὸς τέλεσμα, ἵνα μὴ
45 (7)
τοῦ ποιῆσαι ἄλλο τέλεσμα περὶ σεισμῶν. καὶ ἑωρακότες αὐτὸν στενά-
ξαντα ἐπέμειναν παρακαλοῦντες αὐτόν· καὶ λαβὼν δίπτυχον ἔγραψε
ταῦτα· ῾καὶ σύ, τάλαινα Ἀντιόχεια, δὶς πάθοις· ἀλλὰ καὶ πάλιν ἐλεύσεταί
σοι καιρός, ὅτε δὴ ἐπὶ πήμασιν κεῖσαι, σεισμοῖς· δὶς δ᾽ αὖθ᾽ πυρὶ καύσαι
ὁ παρ᾽ αἰγιαλοῖς Ὀρόντησι, εἰ μὴ πάλιν πάθοις.᾽ καὶ ἐπιδέδωκε τὸ δί-
50 (12)
πτυχον τοῖς αὐτοῖς Ἀντιοχεῦσιν κτήτορσιν. καὶ ἐξορμήσας ἀπὸ τῆς τοῦ
ἐπὶ τὴν Αἴγυπτον. ἔζησεν δὲ ὁ αὐτὸς Ἀπολλώνιος ἔτη τριάκοντα καὶ
τέσσαρα καὶ μῆνας ὀκτώ, καθὼς Δομνῖνος ὁ σοφώτατος χρονογράφος
συνεγράψατο ταῦτα.
Philologisch-Historischer Kommentar
37/5 τὸ πάθος τῆς πόλεως τὸ ἐπὶ Γαΐου Καίσαρος: Gemeint ist das Erdbeben, das sich am 23. März 37 während der Herrschaft Caligulas ereignete (X 18), auch wenn hier laut Thurn 2000, 455 Gaius Iulius Caesar gemeint ist. Für Gaius Iulius Caesar wäre die Namensform ungewöhnlich, während sie für Caligula die übliche darstellt: Γάιος bezieht sich in der Chronik viermal zweifellos auf Caesar und tritt dabei stets in Verbindung mit Ἰούλιος auf: VII 14, 3f.. Mit Bezug auf Caligula ist es achtmal bezeugt: X 17, 1f.. Nicht eindeutig ist das Vorkommen in X 18, 6, doch bezieht sich auch dieses wahrscheinlich auf Caligula. Darüber hinaus wird in der Chronographia kein Erdbeben unter Caesar erwähnt, sondern eines unter Caligula. (Florian Battistella, Brendan Osswald)
39/5 σεισμοῦ: Dieser Begriff wird abwechselnd mit θεομηνία in der Chronographia verwendet. Bis XVIII 40 kommt meistens θεομηνία vor und es ist daher bemerkenswert, dass hier auf θεομηνία verzichtet wird, zugunsten von σεισμός, das dreimal verwendet wird. Eine mögliche Erklärung wäre, dass es hier nicht darum geht, ein bestimmtes Erdbeben anzukündigen, was sonst mittels stereotyper Formeln mit θεομηνία geschieht, sondern darum, sich auf Erdbeben im Allgemeinen zu beziehen: VII 18, 3. (Brendan Osswald)
Parallelüberlieferung
Literatur